De portretten die Rembrandt van zijn vrienden maakte, zijn vaak veel informeler dan die voor officiële opdrachtgevers. Zo’n eenvoudig portret maakte Rembrandt bijvoorbeeld in 1656 van Arnold Tholinx, een belangrijk medicus en een zwager van Rembrandts vriend Jan Six I. Het is een informeel portret, eenvoudig van opzet en heel los geschilderd. Tholinx is ontspannen afgebeeld, alsof hij gesprek is met de kunstenaar.
Tholinx bestelde in hetzelfde jaar ook een portretets bij Rembrandt en moet een liefhebber van diens werk zijn geweest. Wat deze wat sobere vriendenportretten aantrekkelijk maakt, is de concentratie op de gezichten, waar Rembrandt altijd veel expressiviteit in legde. Zo is het alsof Tholinx, met zijn enigszins geopende mond, tijdens het poseren gewoon doorging met spreken. De diepe frons in zijn voorhoofd doet vermoeden dat geen gemakkelijk betoog was, en zeker niet al te vrolijk.
Tholinx’ portretets oogt heel anders dan zijn geschilderde portret. Het is formeler, serieuzer. Rembrandt gaf de dokter weer achter zijn bureau opkijkend van een boek, zijn bril in de hand. Zijn blik is ernstig, onderzoekend, passend bij zijn beroep. Ook de flesjes verwijzen ernaar. De ets is heel zeldzaam, er zijn maar enkele drukken. Blijkbaar kregen alleen Tholinx’ naasten een exemplaar.
Rembrandts informele en meesterlijke portretten van Arnold Tholinx zijn nu te zien in de tentoonstelling Rembrandt’s Social Network.
Rembrandt, Portret van Arnold Tholinx, 1656, Parijs, Musée Jacquemart-André & Rembrandt, Portret van Arnold Tholinx, ca. 1656, London, The British Museum ©Trustees of the British Museum.
