Het is alweer de laatste week van onze tentoonstelling Rembrandt’s Social Network, waarin je kennismaakt met Rembrandts familie, vrienden en zakenrelaties door middel van intieme en unieke portretten. Je ontmoet ook zijn schoonfamilie, waaronder Jan Cornelis Sylvius, die een prominente rol speelde in zowel Rembrandts persoonlijke als professionele leven.
Sylvius was een calvinistische predikant die tot Rembrandts schoonfamilie behoorde door zijn huwelijk met Aeltje Uylenburgh in 1595. Ze woonden vanaf 1610 in Amsterdam en verwelkomden daar hun verweesde nicht Saskia in 1633. Sylvius was getuige van Saskia en Rembrandts huwelijksaankondiging in 1634, en van de doop van twee van hun kinderen, voor zijn dood in 1638. Rembrandt heeft een schitterend en levendig portret van Sylvius’ vrouw op leeftijd gemaakt in 1632, maar ook een pendant dat verloren is gegaan.
Deze portretets van het jaar erop is daarentegen wat behoudender, met de geportretteerde in een bedachtzame houding, zijn afwezige blik naar rechts gekeerd, zijn handen ineengevouwen. Rembrandt koos een setting en houding die hij ontleende aan bestaande afbeeldingen van geleerden in hun studeervertrek, met name de beroemde gravure van Erasmus door Dürer. De zuil symboliseert kracht, die in deze context wellicht de belangrijke rol van de prediker als geestelijk leider van drie opeenvolgende geloofsgemeenten benadrukt. Sylvius draagt een tabbaard, een ouderwetse, met bont beklede mantel; een geliefd kledingstuk onder predikanten.
Portretetsen van predikanten waren niet ongebruikelijk: ze werden verspreid onder collega’s en leden van de geloofsgemeenschap, die ze in hun huizen tentoonstelden als tekenen van trouw. Rembrandt zou nog vele portretetsen van predikanten maken, waaronder een postuum portret van Sylvius in een meer dynamische houding, alsof hij aan het spreken is.
Links: Rembrandt, Jan Cornelis Sylvius, 1633, ets, staat I(2), 166 x 141 mm, Museum Het Rembrandthuis | Rechts: Rembrandt, De predikant Jan Cornelis Sylvius, 1646, ets, droge naald en burijn, 278 × 188 mm, Rijksmuseum. Legaat van de heer en mevrouw De Bruijn-van der Leeuw, Muri, Zwitserland.
