In de zeventiende eeuw bestond je sociale netwerk uit vrienden, een begrip dat ruimer werd gebruikt dan we tegenwoordig gewend zijn. Iemand die we nu een zakenrelatie zouden noemen, heette in de zeventiende eeuw een vriend. Familieleden werden zelfs vrienden genoemd, de zogeheten bloedvrienden. Voor de meeste mensen was familie dan ook de belangrijkste groep binnen hun sociale netwerk.
In onze tentoonstelling Rembrandt’s Social Network ontmoet je Rembrandts vrienden, collega’s en familieleden. Een bijzonder persoon in Rembrandts leven was Karel van der Pluym, die in alle bovengenoemde categorieën geplaatst kan worden – hij was Rembrandts neef, maar ook een kunstenaar.
Karel van der Pluym was een van de weinige familieleden van Rembrandt die een rol speelde in zijn latere artistieke carrière. Hij was Rembrandts achterneef, zoon van Cornelia Cornelisdr van Zuytbrouck, zijn nicht van moederskant. Van der Pluym was een generatie jonger dan Rembrandt en verhuisde in 1645 om bij zijn beroemde kunstenaarsneef in de leer te gaan. Zijn artistieke oeuvre bestaat voornamelijk uit Bijbelse taferelen met kleine figuren en moraliserende werken met een enkele figuur, geïnspireerd op Rembrandts stijl van de jaren 1640. Zijn werken zijn dynamisch, met grove contouren en opgebouwd uit verschillende doorschijnende lagen. Hij heeft nooit een duidelijk eigen handschrift ontwikkeld, en volgde ook Rembrandts latere ontwikkeling richting dichtere composities en een gedurfde impasto-verftoets niet na.
Van der Pluym heeft vermoedelijk niet zoveel werken gemaakt, aangezien hij welgesteld was en eigenlijk een politieke carrière ambieerde. Al in 1650 betaalde hij zijn bijdrage aan het gilde niet meer. Opmerkelijk is zijn hernieuwde contact met Rembrandt in de jaren 1660 via Titus, die hij in een testament had opgenomen en die hem bezocht in zijn huis in Leiden in 1668, toen hij werd overvallen door een plotselinge ziekte.
Karel van der Pluym, Geleerde in zijn studeervertrek, 1655, Olieverf op paneel, 54,5 × 41,5 cm, Leiden, Museum De Lakenhal
