De samenzwering van de Batavieren onder Julius Civilis

In 1648, het jaar dat met de Vrede van Munster een einde kwam aan de Tachtigjarige Oorlog, werd in Amsterdam begonnen met de bouw van een nieuw stadhuis, het tegenwoordige Paleis op de Dam. Er werd veel geld voor uitgetrokken om er een indrukwekkend bouwwerk van te maken. Het stadhuis moest uitdrukking geven aan de macht van de stad Amsterdam. Ook aan de inrichting werd ruime aandacht geschonken. De uitvoering van de decoratie van de galerij rondom de Burgerzaal dateert van latere datum. Govert Flinck werd in 1659 gecontracteerd voor het schilderen van de twaalf stukken voor de galerij met taferelen uit de opstand van de Batavieren tegen de Romeinen. Deze voormalige leerling van Rembrandt kreeg daarvoor het kolossale bedrag van 12.000 gulden toegezegd. Kort nadat de opdracht was verstrekt, overleed Flinck. Het stadsbestuur vertrouwde daarop het werk aan verschillende kunstenaars toe. Rembrandt kreeg één onderwerp te schilderen: De samenzwering van de Batavieren in het Schakerbos met de eenogige Julius Civilis, ook wel bekend als Claudius Civilis.

Rembrandt Julius Civilis Stadhuis Amsterdam Rembrandthuis

Rembrandt, De samenzwering van de Batavieren onder Julius Civilis, ca. 1661-1662. Doek, 196 x 309 cm, Stockholm, Nationalmuseum (Br. 482)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Rembrandt Julius Civilis studie Stadhuis Amsterdam RembrandthuisVoor zover we weten, is dit het grootste schilderij geweest dat Rembrandt ooit heeft gemaakt. Het moet maar liefst vijfeneenhalf bij vijfeneenhalf meter hebben gemeten. Het doek is in 1662 in het stadhuis geplaatst, maar het werd vervolgens weer verwijderd. De reden is niet bekend. Waren de burgemeesters ontevreden over de wijze waarop het onderwerp te waarheidsgetrouw was uitgebeeld? Of beviel de afwerking niet? Rembrandt moest de nodige veranderingen aanbrengen, waarvoor hij niet extra zou worden betaald. Kon Rembrandt het met zijn opdrachtgevers niet over de betaling eens worden? Het schilderij keerde hoe dan ook bij Rembrandt terug die later het centrale deel eruit moet hebben gesneden. Dat fragment bevindt zich sinds de achttiende eeuw in Zweden. Omdat Rembrandt op een kladje een schets van de gehele voorstelling heeft gemaakt, weten we hoe het schilderij er ongeveer heeft uitgezien.

Rembrandt, De samenzwering van de Batavieren onder Julius Civilis. Pen en penseel in bruin, penseel in wit, 19.6 x 18 cm, München, Staatliche Graphische Sammlung (Be. 1061 )