Rembrandt blijft boeien – niet alleen tijdens het Rembrandtjaar, nu exact 350 jaar na zijn dood, maar ook in de afgelopen eeuwen. Rembrandts etsen hebben kunstenaars op allerlei manieren geïnspireerd. Daarover gaat de tentoonstelling Inspired by Rembrandt, die van 7 juni tot en met 1 september 2019 te zien is in Museum Het Rembrandthuis.
Voor deze tentoonstelling hebben we een greep uit onze eigen collectie gedaan. Sinds ruim honderd jaar verzamelen wij kunst op papier – de collectie telt inmiddels ruim 4000 prenten. Niet alleen werken van Rembrandt, maar ook kunst van zijn navolgers – zowel die uit zijn eigen tijd, als kunstenaars van nu. De tentoonstelling is opgedeeld in acht thema’s; op ons blog lichten wij telkens een thema uit.
Deze keer: ‘Zwart’.
In zijn etsen maakte Rembrandt veel gebruik van donkere tonen. Dat was niet eenvoudig. Donkerte kon hij enkel maken met zwarte lijnen. Rembrandt zette de duisternis graag in als expressief middel. Zijn voorstellingen werden hierdoor spannender. Duisternis weergeven ambieerden ook veel van Rembrandts tijdgenoten. Bijvoorbeeld Ferdinand Bol. Maar zwart houdt etsers nog steeds bezig. Zoals de Franse hedendaagse kunstenaar Nicolas Poignon.
Alles-absorberend zwart
Een donkere ruimte, door het raam valt licht binnen. Het oog moet even wennen. Dan openbaart zich een intieme scène. Maria geeft de pasgeboren Christus de borst. Een technisch hoogstandje, deze ets. Tweederde bestaat uit bijna allesabsorberend zwart. Ferdinand Bol was geïnspireerd door Rembrandts Hiëronymus in zijn studeervertrek— een ets met een fenomenaal licht-donkereffect. Regelmatig vond Bol inspiratie in Rembrandts werken. Tegelijk probeerde hij zijn voormalige leermeester te overtreffen.
Speuren in de schaduw
Castiglione maakte een serie van zes tronies met oosterse hoofddeksels. Opvallendst is de woest uitgedoste man, geheel in schaduw gehuld. Castiglione inspireerde zich op een opmerkelijk zelfportret van Rembrandt. Daarin wordt Rembrandts hoofd van achteren belicht. Zijn gezicht bevindt zich grotendeels in het donker. Ongebruikelijk voor portretten. Castiglione bedekte dit gezicht echter volledig met schaduw. Gedurfd, maar of het helemaal geslaagd is?
Ferdinand Bol, De Heilige Familie in een woonvertrek, 1643, Museum Het Rembrandthuis, Amsterdam. | Giovanni Benedetto Castiglione, Kop van een man met een gepluimde bontmuts en face, ca. 1648, Museum Het Rembrandthuis, Amsterdam.
